Obstakels voor smart contracts

Een groot probleem met smart contracts is dat er geen tussenweg is. Waar je bij een traditioneel contract nog in vaagheden kon blijven en bij de notaris kon laten vastleggen dat iets ‘binnen een redelijke termijn’ of ‘naar beste vermogen’ moet gebeuren, kan dat niet bij een smart contract. Met een smart contract is het alleen mogelijk transacties door te laten gaan die aan alle voorwaarden voldoet.

Logisch, want het smart contract is een geprogrammeerd contract. Hoewel de benaming ‘smart contract’ impliceert dat het contract met alle omstandigheden om kan gaan en voor zichzelf kan denken, is dit niet zo. Er moet dus een vertaalslag gemaakt worden naar een geprogrammeerd contract dat in allerlei situaties gebruikt kan worden.

Problemen met de begripsbepaling

Gebruikers kunnen zich in verschillende delen van de wereld bevinden. Een smart contract kan wereldwijd worden afgesloten. Het nadeel hiervan is dat de betrokken partijen een verschillend begripsniveau kunnen hebben. Ze hebben allen een andere perceptie van welke transactie er nu precies plaatsvindt.

Het is hierdoor erg ingewikkeld om vast te stellen of alle partijen de voorwaarden goed begrijpen en samen het contract tot een goed einde kunnen brengen. Bij een smart contract moet immers door alle partijen aan alle voorwaarden worden voldaan om het tot een transactie te laten komen.

Daarom is een soort digitale vertaling nodig. De programmeertaal zou moeten worden omgezet in begrijpelijke termen, zodat een wilsovereenstemming bereikt wordt en de overeenkomst geldig is.

Een smart contract is onherroepelijk

Het is goed even stil te staan bij het feit dat een smart contract wordt vastgelegd op de blockchain. Daarmee wordt het contract onherroepelijk. Overeenkomsten kunnen dus niet meer worden veranderd. Als het contract eenmaal is ondertekend, moeten alle partijen de afspraken nakomen, omdat anders de hele transactie niet doorgaat.

Dat klinkt als een grote kans: een betere bescherming voor beide kanten. Toch is het ook een nadeel, want in de Nederlandse wet staat beschreven dat contracten in sommige gevallen ongedaan mogen worden gemaakt of dat een contract nietig verklaard wordt. Daarbij wordt net gedaan alsof het contract nooit heeft bestaan. Dat kan niet bij een smart contract.

Natuurlijk blijft de financiële wetgeving altijd aan verandering onderhevig. Nieuwe wetten en regels moeten opgevolgd worden. Dat kan niet als het contract ‘in steen gegraveerd’ is, zoals bij een smart contract. Er moet dus een manier worden gevonden dat het contract toch nog iets flexibeler kan worden.

De bescherming van kostbare data op de blockchain

In deze tijd weten we meer van elkaar dan ooit. Bedrijven verzamelen data van consumenten, dat is een feit. Daarom moeten we onszelf beschermen tegen de verzameling van persoonsgegevens. Een wet die dit voor ons regelt, is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).

Een probleem van de blockchain is dat alle gegevens decentraal worden beheerd. In principe krijgen alle partijen daarmee toegang. Deze gegevens zijn permanent opgeslagen. Dat botst met de kernprincipes van de AVG. In de AVG staat namelijk dat gegevens maar beperkt mogen worden opgeslagen. Door de achterliggende structuur van de blockchain worden ketens van blokken (met persoonsgegevens) steeds langer en worden gegevens opgeslagen die niet relevant zijn.

Weinig tot geen controle van buitenaf mogelijk

Niemand is de baas van de blockchain en er is geen organisatie die toezicht houdt op smart contracts. Dat is een probleem, want hoe weten we dan zeker dat contracten kloppen en dat er zorgvuldig met onze gegevens wordt omgegaan? Zeker bij zogenaamde permissionless ledgers is dit een probleem. Deze systemen kunnen niet worden beheerd door één partij.

Het probleem is dus dat kostbare data niet goed beschermd wordt. Er is geen partij die de gegevens controleert en die controleert of de gegevens wel op een correcte manier worden opgeslagen. Daardoor is de transparantie, waar smart contracts voor bedoeld waren, opeens een stuk lager.

Hoe schaalbaar is een smart contract?

De blockchain heeft de mogelijkheid om snel alle transacties te verwerken, maar er zit wel een limiet in. In 2016 en 2017 barstte een bekende distributed ledger uit zijn voegen. De Bitcoin werd razend populair en het systeem kon het aantal transacties niet aan. Daarmee wierpen financiële instanties meteen de vraag op of dit nu echt het systeem van de toekomst wordt: is de blockchain er wel klaar voor om alle klassieke systemen over te nemen?

De Europese Centrale Bank (ECB) vindt dat smart contracts best de efficiëntie kunnen verhogen, maar het is nog de vraag hoe dit kan worden geïmplementeerd. De nieuwe manier van werken moet worden geaccepteerd door flink wat tussenpersonen en er bestaat geen kant-en-klare oplossing. En dan moeten alle oude systemen ook nog eens worden vervangen met de nieuwe systemen.